سوال:

شما می گویید که علی(ع) بعد از پیامبر(ص) امام بر حق بوده است، پس چرا در مدتی که پیامبر(ص) بیمار بود حتی در یک نماز علی (ع) پیش نماز مردم نشد؟! زیرا امامت صغری دلیلی برای امامت کبری است.
 

پاسخ:

قبل از پرداختن به جواب سؤال، تذکر چند نکته ضروری است:

? مفهوم امامت:
امامت در لغت به معنای پیشوایی و رهبری است و هر کسی که متصدی رهبری گروهی شود «امام» نامیده می شود خواه در راه حق باشد یا در راه باطل[1]
اما در اصطلاح علم کلام، امامت عبارت است از: «ریاست همگانی و فراگیر بر جامعه ی اسلامی در همه ی امور دینی و دنیوی »[2] یعنی امامت مثل نبوت است و وظائف صاحب این منصب، ادامه ی وظایف پیامبر(ص) است و فقط فرق آن در این است که در نبوت، دریافت و ابلاغ وحی مطرح است ولی در امامت چنین چیزی نیست.

? صفات و شرایط امامت:
از دیدگاه شیعه شرایط اصلی و اساسی برای امامت عبارت است از: علم وسیع و عصمت (مصونیت داشتن از گناه و خطا) بنابراین شناختن چنین فردی فقط از طریق وحی امکان پذیر است.

? امامت و ولایت حضرت امیرالمؤمنین علی (ع):
آیات و روایات زیادی وجود دارد که حقانیت امامت و ولایت حضرت علی (ع) را اثبات می کند و به جهت اختصار فقط به بعضی از آن ها اشاره می گردد:
1. در آیه ی شریفه آمده است: (انما ولیکم الله و رسوله والذین یقیمون الصلوة و یؤتون الزکؤة و هم راکعون)[3] « ولی شما تنها خدا، پیامبر(ص) اوست و کسانی که ایمان آورده اند همان کسانی که نماز برپا می دارند و در حال رکوع زکات می پردازند ». با توجه به روایات متعددی که علمای شیعه و اهل سنت نقل کردند این آیه ی مبارکه در شأن حضرت علی(ع) نازل شده است و به ولایت حضرت علی (ع) تصریح کرده است[4]. به ویژه آن که کلمه ی «ولی» در آیه ی فوق نمی تواند به معنای دوست و یاور باشد؛ چون دوستی و یاری مربوط به همه ی مسلمانان است، نه فقط آنان که در حال رکوع انفاق می کنند.
2. آیه ی شریفه ی «انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت ویطهرکم تطهیراً)[5] بر عصمت حضرت علی (ع) و یازده فرزندش (ع) دلالت دارد . در این آیه خداوند متعال می فرماید: «همانا خداوند اراده کرده است ناپاکی و آلودگی را از شما اهل بیت دور ساخته و شما را پاک و پاکیزه گرداند». احادیث زیادی که از طریق علمای شیعه و سنی وارد شده نشان می دهد این آیه ی شریفه، درباره ی حضرت پیامبر(ص) اعظم (ع) و اهل بیت آن حضرت نازل شده است.[6] هر انسان عاقل و اندیشمندی می داند اساسی ترین مسأله ی اجتماعی که همان حکومت است باید در دست صالحترین افراد باشد بنابر این خرد روا نمی دارد با وجود معصوم در جامعه، حکومت در دست دیگران باشد.
3. پیامبر(ص) پس از نزول آیه ی « وانذر عشیرتک الاقربین» در باره ی علی(ع) فرمودند: «هذا اخی و وصیی و خلیفتی فیکم فاسمعوا له و اطیعوا» این علی برادر و وصی و جانشین من است در میان شما، به سخن او گوش فرا دهید و از وی اطاعت کنید.[7]
4. پیامبر(ص) در مناسبت دیگری، خطاب به شماری از صحابه درباره ی علی (ع) فرمودند:« ان علیا منی و انا منه، و هو ولی کل مؤمن بعدی» علی از من است و من از او و او پس از من سرپرست و صاحب اختیار همه ی مؤمنان است. [8]
5. سلمان، ابوذر و مقداد (رضوان الله علیهم) نقل می کنند، از رسول اکرم (ص) شنیدیم که می فرمود: «علی (ع) با حق است و حق نیز با علی (ع)».[9]
6. رسول خدا (ص) به امیرالمؤمنین (ع): فرمود: «حق با تو است و حق بر زبان و قلب و بین دو چشم تو است، و ایمان با خون و گوشت تو عجین شده است، همانطور که با خون و گوشت من عجین است».[10]
7. ابن عباس می گوید از رسول خدا شنیدم که می فرمود: «من و علی و حسن و حسین و نه نفر از اولاد حسین پاک و معصوم هستیم».[11]
پس با توجه به این آیات و روایات، حضرت علی (ع) دارای صفات و شرایط امامت بوده و حقانیت آن حضرت ثابت است.[12]
اما در باره ی سؤالتان که چرا امام علی (ع) در هنگام بیماری پیامبر(ص) اعظم (ص) امام جماعت مردم نشدند، در پاسخ می گوییم: اولا؛ هیچ دلیلی نداریم که امام جماعت بودن در زمان حیات پیامبر(ص) از شرایط امامت باشد.
ثانیا؛ مواردی که حضرت امیر المؤمنین علی (ع) به جای پیامبر اکرم(ص) نماز خواندند، بیشتر از دیگران می باشد.[13] مثلا زمانی که پیامبر برای جنگ تبوک از مدینه خارج شده بودند، علی بن ابی طالب(ع) را در مدینه به جای خویش باقی گذاشتند تا هم به اقامه ی نماز بپردازد و هم سایر مسایل مدینه را در غیاب پیامبر اداره نماید و در همین مناسبت پیامبر(ص) به علی(ع) فرمودند: « انت منی بمنزلة هارون من موسی الا انه لا نبی بعدی» موقعیت تو نسبت به من همچون موقعیت هارون نسبت به موسی است جز آنکه پس از من رسولی نخواهد بود.[14]
ثالثا؛ اقامه ی نماز جماعت دلیل افضلیت بر دیگران نمی باشد، برای این که افرادی از قبیل سعد بن عباده، زید بن حارثه، عثمان و دیگران نیز به جای پیامبر(ص) اقامه ی نماز جماعت کرده اند.[15] در حالی که هیچ کس برای آنان فضیلت ویژه ای، در راستای خلافت و ولایت قائل نشده است.
نتیجه می گیریم که امامت صغری هیچ ربطی به امامت کبری ندارد و هیچ فضیلتی را که در راستای خلافت و ولایت مورد استنباط قرار گیرد، ثابت و یا نفی نمی کند.

--------------------------------------
[1] آیت الله مصباح یزدی، آموزش عقاید، ص298.
[2] همان.
[3] مائده، 55.
[4] تفسیر نور الثقلین، ج1، ص643؛ منهاج البراعة، ج دوم، ص 350.
براى اطلاع بیشتر به کتاب" احقاق الحق" جلد دوم و" الغدیر" جلد دوم و" المراجعات" مراجعه شود. تفسیر نمونه، ج‏4، ص: 426.
[5] احزاب، 33.
[6] صحیح مسلم،کتاب فضایل صحابه، باب 9؛ مجمع الزواید، هیثمی، ج9، ص203.
[7] تهذیب الآثار، ابن جریر طبری، ج3، ص62.
[8] سنن ترمذی،ج5، ص632؛ سنن نسائی، ج5، ص132.
[9] بحارالانوار، ج 38، ص 30 (إن علیاً مع الحق والحق معه...).
[10] الغدیر، ج 3، ص 179: (إن الحق معک والحق علی لسانک و فی قلبک و بین عینیک والایمان مخالط لحمک و دمک کما خالط لحمی و دمی).
[11] ینابع المودة، ص 534: (عن ابن عباس قالب سمعت رسول الله (ص) یقول: انا و علی و الحسن و الحسین و تسعة من ولد الحسین مطهرون معصومون).
[12] البته دلالت دو آیه شریفه مذکور بر مدعای ما نیاز به توضیح زیادی است که این مقاله از آن قاصر است.
[13] بحارالانوار، ج 22، ص 249
[14] السیرة النبویة، ابن هشام، ج4، صص519 و 520.
[15]و من قدمهم للصلاة فأمیر المؤمنین کان یصلی بالمدینة أیام تبوک و فی غزوة الطائف و فدک و سعد بن عبادة على المدینة فی الأبواء و ودان و سعد بن معاذ فی بواط و زید بن حارثة فی صفوان و بنی المصطلق إلى تمام سبع مرات و أبا سلمة المخزومی فی ذی العشیرة و أبا لبابة فی بدر القتال و بنی قینقاع و السویق و عثمان فی بنی غطفان و ذی أمر و ذات الرقاع و ابن أم مکتوم فی قرقرة الکدر و بنی سلیم و أحد و حمراء الأسد و بنی النضیر و الخندق و بنی قریظة و بنی لحیان و ذی قرد و حجة الوداع و الأکیدر و سباع بن عرفطة فی الحدیبیة و دومة الجندل و أبا ذر فی حنین و عمرة القضاء و ابن رواحة فی بدر الموعد و محمد بن مسلمة ثلاث مرات و قد قدم عبد الرحمن بن عوف و معاذ بن جبل و أبا عبیدة و عائشة بن محصن و مرثد الغنوی. عماله ولى عمرو بن حزم الأنصاری نجران و زیاد بن أسید حضرموت و خالد بن سعید العاص صنعاء و أبا أمیة المخزومی کندة و الصدق و أبا موسى الأشعری زبید و زمعة عدن و الساحل و معاذ؛ همان.

ب
[عناوین آرشیوشده]